Ըստ լեգենդի՝ ուրարտական* Հասիս թագուհին (մ.թ.ա. VII դար) 12 արու զավակ է պարգևում Արգիշտի II արքային՝ երեք անգամ քառյակ լույս աշխարհ բերելով: Արքան որոշում է իր երջանկությանը հաղորդակից դարձնել նաև ժողովրդին և այդուհետ երկվորյակ ծնած յուրաքանչյուր կնոջ 12 արծաթադրամ ընծայում։

Այս լեգենդը ոգեշնչել, իմաստ և բովանդակություն է հաղորդել ապրանքանիշին` ստեղծելով կարգախոսը.

   ՀԱՍԻՍ`սիրո և երջանկության արքայական ընծա

*ՈՒՐԱՐՏՈՒ. ՎԱՆԻ ԹԱԳԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆ… Ք.ա. IX դարի կեսերին Հայկական լեռնաշխարհում պատմական ասպարեզ իջավ Հին Արևելքի հզոր պետություններից մեկը, որն ասորեստանյան արձանագրություններից հայտնի է Ուրարտու անունով: Ուրարտացիք իրենց երկիրն անվանում էին Բիայնիլի: Աստվածաշնչում Ուրարտուն հիշատակվում է` Արարատյան թագավորություն:
Ուրարտուն կազմավորվեց Վանա լճի ավազանում և Հայկական Տավրոսում` մինչ այդ ձևավորված քաղաք-պետությունների և իշխանությունների միավորմամբ: Ուրարտուի մեզ հայտնի առաջին տիրակալն էր Արամեն (Ք.ա. 860-844 թթ.), որն իր հետնորդներին թողեց բավական հզոր մի պետություն: Նրա հաջորդը` Սարդուրի I արքան` Լութիպրիի որդին, իրեն կոչում էր «մեծ արքա, հզոր արքա, տիեզերքի արքա, Նաիրի երկրի արքա»:
Ք.ա. IX – VIII դդ. Իշպուինի և Մենուա արքաների ձեռնարկած բարենորոգումների արդյունքում Վանի թագավորությունը վերաճեց տիրակալության և քաղաքական հզորության գագաթնակետին հասավ Արգիշտի I և Սարդուրի II արքաների օրոք: Պարտության մատնելով Էթիունի ցեղային միության տիրակալներին հյուսիսում և Ասորեստանին հարավում` ուրարտացիներին հաջողվեց միավորել Հայկական լեռնաշխարհի երկրները և վերահսկել բոլոր գլխավոր ճանապարհները:
Ուրարտուն գլխավորում էր տարածաշրջանում ձևավորված հակաասորեստանյան դաշնակցությունը: Սակայն Ք.ա. 743թ. դաշնակիցները պարտվեցին: Կիմերները հյուսիսից և ասորեստանցիները հարավից` Ք.ա. 714 թ. արշավեցին Ուրարտուի վրա: Չնայած կրած պարտությանը ուրարտական թագավորությունը գոյատևեց ևս գրեթե մեկուկես դար և կործանվեց Ք.ա. 585 թ.` մարերի, բաբելոնացիների և սկյութների դեմ մղված պայքարում:
Ուրարտական պետականության անկումից հետո նույն տարածքում կազմավորվեց Հայոց Երվանդունիների թագավորությունը: